Decy­zja czy ope­ro­wać zerwane wię­za­dło  krzy­żowe przed­nie (WKP) ang. Ante­rior cru­ciate liga­ment (ACL) czy leczyć się zacho­waw­czo zawsze w osta­tecz­no­ści należy do pacjenta.

Oczy­wi­ście lekarz zasu­ge­ruje swoje sta­no­wi­sko, ale naj­czę­ściej przed­stawi argu­menty za i prze­ciw i…  poprosi o samo­dzielne pod­ję­cie decyzji.

Dla osoby nie zna­ją­cej tematu może to być spo­rym wyzwa­niem, a jako tera­peuci czę­sto spo­ty­kamy się z próbą wymu­sze­nia pod­po­wie­dzi, dla­tego poni­żej przed­sta­wiamy naj­waż­niej­sze aspekty tego tematu.

1. Po pierw­sze pewna dia­gnoza (czy na pewno mówimy o zerwa­niu? czę­ściowe czy całkowite?):

• Wywiad. Naj­ła­twiej jest, jeśli pamię­tamy sam uraz i mecha­nikę jego prze­biegu. Naj­częst­szy mecha­nizm uszko­dze­nia ACL to sko­śla­wie­nie kolana w wypro­ście z rów­no­cze­sną rota­cją zewnętrzną pod­udzia (np. nie wypię­cie się nart pod­czas upadku).
•  Bada­nie manu­alne leka­rza (testy Lach­mana,  Pivot Shift, balo­to­wa­nie rzepki itp. )
• Dia­gno­styka obra­zowa: RTG, USG, MRI.
• Rtg jest zawsze począt­kiem dia­gno­styki w orto­pe­dii, gdyż pozwala wykryć zła­ma­nia kości i wyklu­czyć ewen­tu­alne zmiany nowo­two­rowe, które mogły osła­bić struk­tury stawowe.
•  Usg warto wyko­nać u dobrego spe­cja­li­sty, który prze­pro­wa­dzi bada­nie czynne, czyli po przy­ło­że­niu gło­wicy ultra­so­no­grafu wykona test szu­flady przed­niej. Jest to ważne, gdyż na rezo­nan­sie może wyjść  zacho­wana cią­głość wię­za­dła, ale w usg może się oka­zać, że jest ono roz­cią­gnięte i mimo braku zerwa­nia, nie speł­nia swej funkcji.
• Rezo­nans magne­tyczny pozwala  potwier­dzić dia­gnozę wstępną i wychwy­cić ewen­tu­alne uszko­dze­nia towa­rzy­szące (np. łąkotka, chrząstka).
• Pamię­tajmy, że 100% odpo­wiedź da tylko artroskopia.

2. Po dru­gie funkcjonalność.Czyli mówiąc krótko trzeba sobie odpo­wie­dzieć na pyta­nie ‘’czy brak ACL prze­szka­dza mi w życiu codzien­nym”? Czy przy zwy­kłym cho­dze­niu po pła­skim tere­nie, po scho­dach, przy kuca­niu czy też pod­bie­gnię­ciu do auto­busu mogę ufać swo­jej nodze? Jeżeli pod­udzie ‘’nie nadąża’’, ucieka, sły­chać prze­ska­ki­wa­nia lub chrup­nię­cia i objawy te nara­stają z bie­giem czasu,to  jest to jużw­ska­za­nie do rekonstrukcji.
3. Czy potrze­buję moich kolan do codzien­nego cho­dze­nia czy chcę upra­wiać sport? Jeżeli chcesz być aktywny fizycz­nie, to brak ACL może pro­wa­dzić do nie­sta­bil­no­ści kolana przed­niej, rota­cyj­nej lub zło­żo­nej. Prze­wle­kła nie­sta­bil­ność może zaś dopro­wa­dzić do wtór­nego uszko­dze­nia łąkotki, zmian w chrzą­stce sta­wo­wej i roz­woju artrozy (w wyniku powta­rza­ją­cych się podwichnięć).
4. Orto­pe­dyczne wska­za­nia do rekon­struk­cji to : nie­wy­dol­ność wię­za­dła utrud­nia­jąca codzienne życie, współ­ist­nie­jące uszko­dze­nia struk­tur odpo­wie­dzial­nych za sta­bil­ność stawu (np. wię­za­dła poboczne, łąkotki), utrzy­mu­jąca się nie­sta­bil­ność mimo kilku mie­sięcz­nej reha­bi­li­ta­cji, kil­ku­krotne epi­zody nie­sta­bil­no­ści z nastę­pu­ją­cymi wysię­kami, ogólna zła ocena funk­cjo­nalna kolana.
5. Orto­pe­dyczne prze­ciw­wska­za­nia do rekon­struk­cji: duże zmiany zwy­rod­nie­niowe stawu, znaczne ogra­ni­cze­nie rucho­mo­ści, wiek (dyskusyjne).
6.   Alter­na­tywy: jeśli nie odczu­wasz nie­sta­bil­no­ści kolana i jesteś zde­cy­do­wany już zawsze ćwi­czyć mię­śnie uda (czyli czynne sta­bi­li­za­tory kolana), a rezy­gna­cja z nie­któ­rych rodza­jów aktyw­no­ści fizycz­nej cię nie prze­raża, nie musisz pod­da­wać się operacji.
7. Trzeba też pil­no­wać się z utrzy­my­wa­niem sta­łej wagi ciała, gdyż nad­waga przy­spie­sza roz­wój zmian zwy­rod­nie­nio­wych. Rów­nież ciąża, w przy­padku kobiet, może nasi­lać dole­gli­wo­ści (hor­mo­nalne roz­luź­nie­nie wię­za­deł + wzrost masy ciała).
8. Jeśli inter­wen­cji chi­rur­gicz­nej wyma­gają inne ele­menty stawu (np.łąkotki, chrząstka) to może warto zro­bić ”za jed­nym zama­chem” też rekonstrukcję.

Tak czy siak wybór zawsze należy do Ciebie .

A.W.

Jeżeli masz jakieś pyta­nia doty­czące tego tematu pro­simy o kon­takt : kontakt@fizjoinformator.pl