Cha­rak­te­ry­stycz­ną cechą dla nie­sta­bil­no­ści krę­go­słu­pa jest ból nasi­la­ją­cy się pod­czas ruchu. Jego źró­dłem są nie­pra­wi­dło­we lub nad­mier­ne ruchy mię­dzy poszcze­gól­ny­mi lub kil­ko­ma segmentami.

Nie­sta­bil­ność może być spo­wo­do­wa­na uszko­dze­niem każ­dej nie­mal struk­tu­ry, nie­wy­dol­no­ścią wię­za­dło­wą, eta­pem cho­ro­by zwy­rod­nie­nio­wej krąż­ków mię­dzy­krę­go­wych (naj­pierw hiper­mo­bil­ność, póź­niej hypo­mo­bil­ność) lub cechą wrodzoną).

Nie­sta­bil­ność po zła­ma­niu lub zwich­nię­ciu nazy­wa­my nie­sta­bil­no­ścią ostrą, zaś nie­sta­bil­ność będą­ca kon­se­kwen­cją mniej­szych ura­zów, ope­ra­cji, zmian zwy­rod­nie­nio­wych zali­cza­my do nie­sta­bil­no­ści przewlekłej.

Nie­sta­bil­ność wro­dzo­na pole­ga nie wykształ­ce­niu się lub nie­do­ro­zwo­ju krę­gu, jego czę­sci lub połą­czeń, któ­re pro­wa­dzą w kon­se­kwen­cji do defor­ma­cji lub uszkodzeń.

Nie­sta­bil­ność poura­zo­wa jest skut­kiem uszko­dze­nia lub nie wygo­je­nia się struk­tur po wypad­ku, np. pod­wich­nię­cia czy sta­wy rze­ko­me po zbyt krót­kim unie­ru­cho­mie­niu w lecze­niu zachowawczym.

Nie­sta­bil­ność na tle zmian zwy­rod­nie­nio­wych ma naj­czę­ściej postać wkli­no­wy­wa­nia się kręgów,co może dopro­wa­dzić do krę­go­zmy­ku a seg­ment wyżej lub niżej do niestabilności.

Nie­sta­bil­ność wtór­na może się roz­wi­nąć w następ­stwie znisz­czeń struk­tur trzy­ma­ją­cych, spo­wo­do­wa­nych przez inne cho­ro­by, np. nowo­two­ry, cho­ro­ba Page­ta, RZS, dys­pla­zja itp.

Nie­sta­bil­ność jatro­gen­na, czy­li będą­ca następ­stwem inter­wen­cji chi­rur­gicz­nej, może się zda­rzyć np. przy bar­dzo roz­le­głej ope­ra­cji, po usu­nię­ciu tka­nek. Usu­nię­cie sta­wów w lami­nek­to­mii tyl­ko w kil­ku pro­cen­tach ope­ra­cji pro­wa­dzi do powsta­nia kręgozmyku.

Obja­wy bólo­we i neu­ro­lo­gicz­ne może­my leczyć zacho­waw­czo: ćwi­cze­nia­mi sta­bi­li­zu­ją­cy­mi, zmia­ną nawy­ków rucho­wych, fizy­ko­te­ra­pią. W fazach zaostrze­nia obja­wów pomoc­ny bywa gor­set. Jeśli to nie przy­no­si jed­nak dłu­go­trwa­łej popra­wy, nale­ży usta­bi­li­zo­wać krę­gi operacyjnie.

• Uszko­dze­nie typu „sma­gnię­cia biczem”

Jest to uraz odcin­ka szyj­ne­go krę­go­słu­pa, powsta­ją­cy pod­czas wypad­ków komu­ni­ka­cyj­nych. Pod wpły­wem ude­rze­nia w tył samo­cho­du krę­go­słup zosta­je bez­wład­nie odrzu­co­ny w tył, w kie­run­ku wyprost­nym, bądź odwrot­nie – w mecha­ni­zmie ude­rze­nia w prze­szko­dę zosta­je gwał­tow­nie odrzu­co­ny w przód, do zgięcia.

Może wte­dy dojść do zła­mań zgnie­ce­nio­wych trzo­nów krę­go­wych, awul­syj­nych uszko­dzeń wyrost­ków kol­czy­stych lub zła­mań łuku i wyrost­ków haczy­ko­wa­tych ). Cha­rak­te­ry­stycz­na dla tego typu ura­zów jest duża zmien­ność obja­wów: bólo­wych, neu­ro­lo­gicz­nych, psy­chicz­nych itp.  Obja­wy te mogą utrzy­my­wać się bar­dzo dłu­go i wyma­ga­ją kom­plek­so­we­go leczenia.

• Krę­go­zmyk

pole­ga na prze­su­nię­ciu 2 sasied­nich krę­gów wzglę­dem sie­bie. Krąg wyżej poło­żo­ny ule­ga prze­su­nię­ciu do przo­du wzglę­dem niż­sze­go. Takie usta­wie­nie pro­wa­dzi do bole­sno­ści (zaostrza­ją­cej się w cza­sie ruchu), utra­ty sta­bil­no­ści, pogor­sze­nia spraw­no­ści rucho­wej, a nawet wystą­pie­nia obja­wów neurologicznych.

Odwrot­no­ścią krę­go­zmy­ku jest retro­zmyk, czy­li stan w któ­rym gór­ny kręg prze­su­wa się do tyłu w sto­sun­ku do krę­gu niższego.

Kla­sy­fi­ka­cja krę­go­zmy­ków wg. Wiltse:

• krę­go­zmyk węzi­no­wy (spon­dy­lo­li­ste­za)  - pole­ga na prze­rwa­niu czę­ści mię­dzy­wy­rost­ko­wej łuku (węzi­ny) z prze­miesz­cze­niem krę­gu. Krę­go­zmyk ten jest typo­wy dla pacjen­tów doro­słych, naj­czę­ściej w 3–4 deka­dzie życia. Naj­czę­ściej występujący.

• krę­go­zmyk dys­pla­stycz­ny — wro­dzo­ny nie­do­ro­zwój wyrost­ków sta­wo­wych, łuku krę­gu L5 i kości krzy­żo­wej, wystę­pu­ją­cy u oko­ło 25% przy­pad­ków cho­ro­by. Roz­po­zna­wa­ny u dzie­ci i młodzieży.

• krę­go­zmyk zwy­rod­nie­nio­wy — zwią­za­ny ze zwy­rod­nie­niem sta­wów i krąż­ka mię­dzy­krę­go­we­go; jest on typo­wy dla ludzi star­szych. Jego isto­tą tego jest więc nie­sta­bil­ność mię­dzy­krę­go­wa- nie obser­wu­je­my prze­rwa­nia cią­gło­ści łuku kręgu.

• krę­go­zmyk ura­zo­wy – ześli­zgnię­cie krę­gu na tle ura­zo­we­go zła­ma­nia łuku krę­gu – w obrę­bie wyrost­ków sta­wo­wych lub nasad łuków

• krę­go­zmyk pato­lo­gicz­ny — powsta­je gdy pro­ces pato­lo­gicz­ny pro­wa­dzi do znisz­cze­nia czę­ści mię­dzy­wy­rost­ko­wej łuku krę­gu (np. cho­ro­ba Page­ta, wro­dzo­na łam­li­wość kości, zapa­le­nia, nowo­two­ry). Ten typ krę­go­zmy­ku wystę­pu­je sto­sun­ko­wo rzad­ko, podob­nie jak krę­go­zmyk urazowy.

Stop­nie krę­go­zmy­ku wg Mey­er­din­ga- pro­cent krę­gu, któ­ry nie znaj­du­je się nad niż­szym kręgiem:

I° — do 25%

II° — 25% — 50%

III°- 50% — 75%

IV°- 75% — 100%

powy­żej 100% (cał­ko­wi­ta utra­ta stycz­no­ści 2 krę­gów, czy­li spondyloptoza.

A.W.

Jeże­li masz jakieś pyta­nia doty­czące tego tema­tu pro­simy o kon­takt :   kontakt@fizjoinformator.pl