Decy­zja czy ope­ro­wać zerwa­ne wię­za­dło  krzy­żo­we przed­nie (WKP) ang. Ante­rior cru­cia­te liga­ment (ACL) czy leczyć się zacho­waw­czo zawsze w osta­tecz­no­ści nale­ży do pacjenta.

Oczy­wi­ście lekarz zasu­ge­ru­je swo­je sta­no­wi­sko, ale naj­czę­ściej przed­sta­wi argu­men­ty za i prze­ciw i…  popro­si o samo­dziel­ne pod­ję­cie decyzji.

Dla oso­by nie zna­ją­cej tema­tu może to być spo­rym wyzwa­niem, a jako tera­peu­ci czę­sto spo­ty­ka­my się z pró­bą wymu­sze­nia pod­po­wie­dzi, dla­te­go poni­żej przed­sta­wia­my naj­waż­niej­sze aspek­ty tego tematu.

1. Po pierw­sze pew­na dia­gno­za (czy na pew­no mówi­my o zerwa­niu? czę­ścio­we czy całkowite?):

• Wywiad. Naj­ła­twiej jest, jeśli pamię­ta­my sam uraz i mecha­ni­kę jego prze­bie­gu. Naj­częst­szy mecha­nizm uszko­dze­nia ACL to sko­śla­wie­nie kola­na w wypro­ście z rów­no­cze­sną rota­cją zewnętrz­ną pod­udzia (np. nie wypię­cie się nart pod­czas upadku).
•  Bada­nie manu­al­ne leka­rza (testy Lach­ma­na,  Pivot Shift, balo­to­wa­nie rzep­ki itp. )
• Dia­gno­sty­ka obra­zo­wa: RTG, USG, MRI.
• Rtg jest zawsze począt­kiem dia­gno­sty­ki w orto­pe­dii, gdyż pozwa­la wykryć zła­ma­nia kości i wyklu­czyć ewen­tu­al­ne zmia­ny nowo­two­ro­we, któ­re mogły osła­bić struk­tu­ry stawowe.
•  Usg war­to wyko­nać u dobre­go spe­cja­li­sty, któ­ry prze­pro­wa­dzi bada­nie czyn­ne, czy­li po przy­ło­że­niu gło­wi­cy ultra­so­no­gra­fu wyko­na test szu­fla­dy przed­niej. Jest to waż­ne, gdyż na rezo­nan­sie może wyjść  zacho­wa­na cią­głość wię­za­dła, ale w usg może się oka­zać, że jest ono roz­cią­gnię­te i mimo bra­ku zerwa­nia, nie speł­nia swej funkcji.
• Rezo­nans magne­tycz­ny pozwa­la  potwier­dzić dia­gno­zę wstęp­ną i wychwy­cić ewen­tu­al­ne uszko­dze­nia towa­rzy­szą­ce (np. łąkot­ka, chrząstka).
• Pamię­taj­my, że 100% odpo­wiedź da tyl­ko artroskopia.

2. Po dru­gie funkcjonalność.Czyli mówiąc krót­ko trze­ba sobie odpo­wie­dzieć na pyta­nie ‘’czy brak ACL prze­szka­dza mi w życiu codzien­nym”? Czy przy zwy­kłym cho­dze­niu po pła­skim tere­nie, po scho­dach, przy kuca­niu czy też pod­bie­gnię­ciu do auto­bu­su mogę ufać swo­jej nodze? Jeże­li pod­udzie ‘’nie nadą­ża’’, ucie­ka, sły­chać prze­ska­ki­wa­nia lub chrup­nię­cia i obja­wy te nara­sta­ją z bie­giem czasu,to  jest to jużw­ska­za­nie do rekonstrukcji.
3. Czy potrze­bu­ję moich kolan do codzien­ne­go cho­dze­nia czy chcę upra­wiać sport? Jeże­li chcesz być aktyw­ny fizycz­nie, to brak ACL może pro­wa­dzić do nie­sta­bil­no­ści kola­na przed­niej, rota­cyj­nej lub zło­żo­nej. Prze­wle­kła nie­sta­bil­ność może zaś dopro­wa­dzić do wtór­ne­go uszko­dze­nia łąkot­ki, zmian w chrzą­st­ce sta­wo­wej i roz­wo­ju artro­zy (w wyni­ku powta­rza­ją­cych się podwichnięć).
4. Orto­pe­dycz­ne wska­za­nia do rekon­struk­cji to : nie­wy­dol­ność wię­za­dła utrud­nia­ją­ca codzien­ne życie, współ­ist­nie­ją­ce uszko­dze­nia struk­tur odpo­wie­dzial­nych za sta­bil­ność sta­wu (np. wię­za­dła pobocz­ne, łąkot­ki), utrzy­mu­ją­ca się nie­sta­bil­ność mimo kil­ku mie­sięcz­nej reha­bi­li­ta­cji, kil­ku­krot­ne epi­zo­dy nie­sta­bil­no­ści z nastę­pu­ją­cy­mi wysię­ka­mi, ogól­na zła oce­na funk­cjo­nal­na kolana.
5. Orto­pe­dycz­ne prze­ciw­wska­za­nia do rekon­struk­cji: duże zmia­ny zwy­rod­nie­nio­we sta­wu, znacz­ne ogra­ni­cze­nie rucho­mo­ści, wiek (dys­ku­syj­ne).
6.   Alter­na­ty­wy: jeśli nie odczu­wasz nie­sta­bil­no­ści kola­na i jesteś zde­cy­do­wa­ny już zawsze ćwi­czyć mię­śnie uda (czy­li czyn­ne sta­bi­li­za­to­ry kola­na), a rezy­gna­cja z nie­któ­rych rodza­jów aktyw­no­ści fizycz­nej cię nie prze­ra­ża, nie musisz pod­da­wać się operacji.
7. Trze­ba też pil­no­wać się z utrzy­my­wa­niem sta­łej wagi cia­ła, gdyż nad­wa­ga przy­spie­sza roz­wój zmian zwy­rod­nie­nio­wych. Rów­nież cią­ża, w przy­pad­ku kobiet, może nasi­lać dole­gli­wo­ści (hor­mo­nal­ne roz­luź­nie­nie wię­za­deł + wzrost masy ciała).
8. Jeśli inter­wen­cji chi­rur­gicz­nej wyma­ga­ją inne ele­men­ty sta­wu (np.łąkotki, chrząst­ka) to może war­to zro­bić ”za jed­nym zama­chem” też rekonstrukcję.

Tak czy siak wybór zawsze nale­ży do Ciebie .

A.W.

Jeże­li masz jakieś pyta­nia doty­czą­ce tego tema­tu pro­si­my o kon­takt : kontakt@fizjoinformator.pl