W koń­cu mamy zimę, śnieg, lód i  inne atrak­cje, a więc zwięk­szo­ne ryzy­ko upadków.

Jak poda­je “Emer­gen­cy Medi­ci­ne Jour­nal”: wzrost lub spa­dek tem­pe­ra­tu­ry o 5 lub wię­cej stop­ni Cel­sju­sza ma wyraź­ny wpływ na licz­bę ura­zów, z któ­ry­mi pacjen­ci zgła­sza­ją się na izbę przy­jęć.  A dokład­nie spa­dek tem­pe­ra­tu­ry mini­mal­nej o 5 stop­ni z dnia na dzień prze­kła­da się na 3% wzrost poważ­nych wypad­ków wśród doro­słych, a poja­wie­nie się śnie­gu i lodu zwięk­sza licz­bę wypad­ków (pośli­zgnię­cia, upad­ki, wypad­ki samo­cho­do­we) o 8% – usta­li­li naukow­cy z War­wick Uni­ver­si­ty, ana­li­zu­jąc przy­pad­ki 60 tys. pacjentów.

Sta­ty­sty­ki poda­ją, ze 5–10% wszyst­kich upad­ków koń­czy się zła­ma­niem kości.

Ryzy­ko upad­ku zwięk­sza się z wie­kiem: na 100 osób przy­pa­da rocz­nie 47 upad­ków wśród ludzi w wie­ku 70–74 lata i wię­cej wśród star­szych. 20% z tych wypad­ków koń­czy się poważ­nym ura­zem. Kobie­ty upa­da­ją czę­ściej niż męż­czyź­ni, ale ich upad­ki są obar­czo­ne mniej­szym ryzy­kiem kontuzji.

Naj­częst­sze przy­czy­ny upad­ków zwią­za­ne z wie­kiem to min.: zmia­ny orto­sta­tycz­ne przy zmia­nie pozy­cji, osła­bie­nie mię­śni, zabu­rze­nia rów­no­wa­gi, osła­bie­nie wzro­ku, zwy­rod­nie­nia krę­go­słu­pa i zabu­rze­nia neurologiczne.

Naj­częst­sze zimo­we zła­ma­nia doty­czą oko­lic nad­garst­ka, szyj­ki kości udo­wej i trzo­nów kręgosłupa.

Czę­stym powi­kła­niem po upad­ku u osób star­szych jest zła­ma­nie w obrę­bie szyj­ki kości udo­wej. 50% osób cho­dzą­cych przed takim zła­ma­niem, po nim już wyma­ga opie­ki i nie wsta­je z łóż­ka przez kolej­ne mie­sią­ce. Zaś następ­stwem unie­ru­cho­mie­nia może być: zapa­le­nie płuc, zaka­że­nie ukła­du moczo­we­go, zabu­rze­nia krą­że­nia obwo­do­we­go, zakrze­pi­ca żyt głę­bo­kich, odle­ży­ny. Wie­le z tych powi­kłań może osta­tecz­nie pro­wa­dzić do śmierci.

25% star­szych osób, któ­re się prze­wró­ci­ły, doświad­cza zespo­łu poupad­ko­we­go, któ­ry obja­wia się lekiem przed poru­sza­niem się i może pro­wa­dzić do depresji.

Jak zapo­bie­gać zimo­wym urazom:

-         nosić obu­wie z gru­bą pode­szwą, naj­le­piej  anty­po­śli­zgo­wą

-         mieć wol­ne ręce, aby zamor­ty­zo­wać ewen­tu­al­ny upa­dek, czy­li zamie­nić tor­by na plecak

-         dbać o kon­dy­cje fizycz­ną i ćwi­czyć rów­no­wa­gę, np. sto­jąc na podusz­kach reha­bi­li­ta­cyj­nych lub bosu (https://www.fizjoinformator.pl/bosu-a-kto-to-taki/)

-         sto­so­wać zdro­wą die­tę w celu wzmoc­nie­nia kości, a więc spo­ży­wać pro­duk­ty boga­te w wapń i roz­sąd­nie korzy­stać ze słońca

-         oso­by star­sze mogą się ase­ku­ro­wać laską, kula­mi lub balkonikiem

-         nauczyć się ‘’mądrze’’ upadać

‘’Mądrze’’ czy­li jak? Przede wszyst­kim sta­ra­jąc się kon­tro­lo­wać upadek.

Gdy już czu­jesz, że się nie wybro­nisz i zaraz prze­wró­cisz, nie broń się i pozwól na to. Jeśli za wszel­ka cenę będziesz strać się utrzy­mać rów­no­wa­gę, zapew­ne wyko­nasz sztyw­ne, nie­kon­tro­lo­wa­ne ruchy, któ­re zwięk­szą ryzy­ko kontuzji.

Kie­dy zaczy­na­my tra­cić rów­no­wa­gę, sta­raj­my się nie patrzeć w dół i nie machać ręka­mi, gdyż to jesz­cze bar­dziej wytrą­ca z rów­no­wa­gi. Posta­raj­my się mak­sy­mal­nie roz­luź­nić i obni­żyć śro­dek cięż­ko­ści. Bez­piecz­niej jest upaść tro­chę na bok, niż pro­sto do przo­du lub do tyłu.

Po upad­ku moż­na spró­bo­wać deli­kat­nie się tur­lać, co redu­ku­je siłę zderzenia.

Uni­kaj upad­ku na kola­na i łok­cie, sta­raj się prze­nieść siłę upad­ku na bio­drach i ramio­na, ale głów­nie chroń krę­go­słup i głowę.

Po upad­ku nie zry­waj się od razu na nogi, myśląc, ze głu­pio wyglą­dasz. Poleż chwi­lę, pood­dy­chaj spo­koj­nie i sprawdź czy możesz ruszać koń­czy­na­mi. Jeśli poczu­jesz zawro­ty gło­wy i/lub mdło­ści, wezwij pomoc bo możesz mieć wstrząs mózgu. Kon­tu­zje sta­wo­we nie muszą boleć od razu – jeże­li parę godzin póź­niej lub dnia następ­ne­go koń­czy­na spuch­nie i będzie bole­sna, to dłu­żej nie cze­kaj i udaj się do lekarza.

A.W.

Jeże­li masz jakieś pyta­nia doty­czą­ce tego tema­tu pro­si­my o kon­takt : kontakt@fizjoinformator.pl